Tijdschrift van de Vrij-Katholieke Kerk in Nederland

Nieuw boek Johan Pameijer
Vertrouwen in de eeuwigheid

Lambèrt de Kwant

Op het symposium "Poort naar de eeuwigheid" (zie elders in dit nummer) zal het belangwekkende boek Vertrouwen in de eeuwigheid van Johan Pameijer, dat in september 2002 zal verschijnen, veel aandacht krijgen. Hij spreekt dan over dit zevende boek, waarin hij ingaat in op de vele aspecten van het leven na de dood. In zijn proloog zegt hij onder meer: "Wij stellen ons het leven vooral voor als een gebeuren in de tijd dat eindigt met de dood. Toch is er ook een bestaan buiten de tijd, een continuïteit, waarbinnen de dood valt en die de toekomst wijzigt. In dit verband spreekt Krishnamurti van een geestestoestand die afsterven betekent aan alles wat er aan het gebeuren is. Aan die geestestoestand is een geheel eigen schoonheid en een voortzetting buiten de tijd."

De dood maakt ons bewust van het leven. Zo zegt Pameijer: "In het macabere levenseinde schuilt de prikkel tot onderzoek, beleving en belevendiging. Door heel de historie heen verklaarden de religies zich solidair met de essentie van het leven, door de wetenschap nog niet opgehelderd, maar in tempels als goden vereerd. Intuïtief heeft de mens altijd van het voortbestaan van de ziel geweten. Met behulp van rituelen en ceremonieën richtte hij zijn leven erop in. Pas de laatste eeuwen vermorzelde een terughoudende wetenschap de zekerheid van het voortbestaan. Wat restte was een vage hoop. Er is nog nooit iemand uit de dood teruggekeerd, bazelde de volksmond ten onrechte. Soms klinken onverwachte stemmen uit de duistere regionen voorbij het graf. Bijna lyrisch doen ze verslag van een vreemde plastische wereld in bewoordingen die totaal niet op het paradoxale van die wereld zijn ingesteld."

Elders in zijn boeiende boek zegt Johan Pameijer een verslag van iemand uit het hiernamaals, met "rooie oortjes" gelezen te hebben. Het is volgens hem een meditatief boek geworden en al lezend kom je als het ware ook min of meer in een meditatieve toestand. Er doen de laatste jaren veel verhalen van mensen met een bijna-doodervaring de ronde.

Hun belevenissen hebben veel indruk op mij gemaakt en hoewel wetenschappers zo hun vraagtekens plaatsen bij de authenticiteit van dergelijke ervaringen, ga ik ervan uit dat de meeste verhalen op waarheid berusten. Natuurlijk kan iemand er veel over lezen en een mooi verhaal vertellen.

De bijna-doodervaringen laten iets zien van de smalle scheidslijn tussen het leven vóór en voorbij de poort. Ze laten zien dat we spontaan even een glimp van wat achter de sluier is kunnen opvangen. In ons denken heeft die sluier iets definitiefs gekregen, een zware deur die slechts na onze dood geopend wordt om voorgoed gesloten te worden, in plaats van een lichte sluier. In zijn Vertrouwen in de eeuwigheid laat Johan Pameijer iets zien van het leven achter die sluier, over de uiteindelijke bestemming van de ziel.

Pameijer kàn schrijven en weet je vanaf het begin tot de laatste bladzijde te boeien en… in je hart te raken. Vertrouwen in de eeuwigheid is ook een heel informatief boek: uitstekend gedocumenteerd, zoals we dat van hem gewend zijn. Zo gaat hij uitvoerig in op de onderzoeker Frederic Meyer, een onomstreden, erudiet en betrouwbaar geleerde die veel onderzoek deed naar het leven na de dood en ook enkele boeken op dit gebied publiceerde. Na diens dood in 1901 zette zijn geest het onderzoek vanuit het hiernamaals onverdroten voort. Het is boeiend te lezen hoe de overleden parapsycholoog contact zocht met het medium Gummins.

Het is de verdienste van de auteur dat hij het verhaal over deze markante onderzoeker aan de vergetelheid ontrukt en laat zien hoe op verschillende manieren berichtgevers de stilte in het hiernamaals hebben doorbroken. Johan Pameijer heeft grondig onderzoek gedaan naar deze berichtgevers en gaat ook in op de zogenaamde dodenboeken, zoals het Tibetaanse dodenboek, maar ook op verschillende mythen uit de oudheid. Hij laat zien dat herboren worden uit de dood doorgaat voor de oudste openbaring van de beschavingen rond de Middellandse Zee.

Het kennisnemen van bijna-doodervaringen kan de angst voor de dood wegnemen. Dit boek heeft dezelfde functie en biedt ook troost voor zo velen die naar de zin van het leven zoeken.

De dood is teruggekeerd in het leven en wordt wat uit de taboesfeer getrokken, maar spreken over bewustzijn buiten de hersenen, zoals de cardioloog Pim van Lommel dat doet, wordt door de wetenschap nog steeds gehekeld. Van Lommel maakt een vergelijking met een tv-toestel: de programma’s die worden uitgezonden gaan ook door als het toestel is uitgeschakeld. Zo is ook het bewustzijn onafhankelijk van de hersenen en blijft dus ook na de dood bestaan. Het boek van Pameijer versterkt deze zienswijze. Terecht zegt hij in zijn epiloog: "Ik vermoed dat in onze zwarte eeuw de behoefte aan betrouwbare getuigen sterk is toegenomen. Temidden van scepsis en hautaine afwijzing versterkt gene zijde de hoop op een toekomst na de dood."

Al met al is Vertrouwen in de eeuwigheid een heel veelzijdig en boeiend boek geworden en mag met recht als een standaardwerk worden gezien.